Cukrzyca, przewlekła choroba przemiany materii (moczówka cukrowa) dotycząca pierwotnie metabolizmu węglowodanów, a wtórnie tłuszczów i białek, przy obniżonej tolerancji na wprowadzone do ustroju węglowodanowe składniki pokarmowe i niezdolności do prawidłowego śródkomórkowego przetwarzania glukozy. Przyczyną cukrzycy jest niedobór lub brak aktywności insuliny, hormonu wysp trzustkowych (Langerhansa) wytwarzanego w trzustce. Objawy: duże pragnienie (do 10 litrów na dobę), zwiększone łaknienie, wielomocz, zmniejszenie masy ciała, świąd skóry. U chorych młodocianych, nie leczonych lub leczonych niewłaściwie, łatwo dochodzi do rozwoju ustrojowej kwasicy metabolicznej i śpiączki cukrzycowej. U chorych na cukrzycę jest bardzo obniżona odporność, stąd często występują długotrwałe zakażenia ropne skóry (czyraczność, czyrak) a także większa zapadalność na różne choroby (w tym np. na gruźlicę). Powikłania cukrzycy są najczęściej związane z uszkodzeniem naczyń (angiopatia cukrzycowa) np. choroby nerek, uszkodzenie siatkówki oka (jej odklejenie się), stopa cukrzycowa, choroba wieńcowa, szybszy rozwój miażdżycy. Odkrycie w 1922 roku insuliny spowodowało, że cukrzyca przestała być chorobą śmiertelną. Leczenie dietetyczne Dieta powinna być ułożona stosownie do masy ciała i rodzaju aktywności fizycznej i oparta na odpowiednich tablicach przeliczeniowych. Posiłki muszą być kaloryczne, wystarczające, stosunkowo ubogie w składniki węglowodanowe i tłuszczowe, natomiast obfite w białka. Wyłączone powinny być szybko przyswajalne węglowodany (cukry proste), takie jak cukier, miód, słodycze, marmolada, słodkie owoce i napoje, natomiast dominować w diecie powinny cukry złożone.. Leczenie farmakologiczne Stosowane, jeśli sama dieta i dozowany wysiłek fizyczny nie doprowadzają do normalizacji metabolizmu ustrojowego. Polega na wstrzykiwaniu insuliny, a w innych wypadkach, u nadających się do tego rodzaju leczenia chorych, na doustnym podawaniu preparatów, np. Diabetol, Euclamin, Chlorpropamid lub Phenformin. Insulinę stosuje się z reguły u osób młodocianych, czyli w cukrzycy pierwotnej, w stanach przebiegających z kwasicą i ketozą, w przypadkach cukrzycy powikłanej z zakażeniem, w zaburzeniach metabolicznych dużego stopnia i z wysokim stężeniem glukozy we krwi i w moczu. Właściwe przestrzeganie diety oraz regularne dawkowanie insuliny (z korektą zależnie od poziomu cukru we krwi) ma decydujące znaczenie dla opóźnienia rozwoju różnych powikłań cukrzycy. Rodzaje cukrzycy Cukrzyca ciężarnych Cukrzyca ciężarnych wiąże się przyczynowo z obecnością łożyska, które ma zdolności inaktywacji insuliny, nadto zaś wytwarza hormon o działaniu zbliżonym do somatotropiny (hormon wzrostu). Do hiperglikemii jednak na ogół nie dochodzi, z uwagi na wzmożone wydzielanie insuliny u ciężarnych w wyniku rozrostu wysp trzustkowych w trzustce, jak również wzrostu poziomu oksytocyny. Zaawansowana cukrzyca upośledza wymianę między matką a płodem, powoduje liczne zatrucia ciążowe, wielowodzie, nadmierną masę ciała i wady rozwojowe płodu oraz usposabia do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. Najczęściej ujawnienie ujemnych skutków cukrzycy następuje w trzecim trymestrze ciąży. Przeciwdziałanie polega na podjęciu właściwego leczenia internistycznego oraz na wcześniejszym (36-38 tygodniu) rozwiązaniu. W popłodzie spotyka się często zmiany obrzękowe i naczyniowe. Cukrzyca nerkowa Cukrzyca nerkowa - wrodzone, rodzinnie występujące obniżenie zdolności zwrotnego wychwytywania glukozy z moczu pierwotnego w kanalikach nerkowych. Tym samym w moczu ostatecznym, spływającym do pęcherza i wydalanym na zewnątrz, pojawia się glukoza. W odróżnieniu od prawdziwej cukrzycy stężenie glukozy we krwi jest prawidłowe. Cukrzyca pierwotna Cukrzyca pierwotna występuje głównie u dzieci i młodzieży, rzadziej u dorosłych. Objawy choroby szybko się nasilają, a przebieg jej może być burzliwy. Do wczesnych oznak należą: zwiększone pragnienie, wypijanie dużych ilości płynów, oddawanie zwiększonych ilości moczu o jasnej barwie, szybko postępujące chudnięcie, pomimo zwiększonego łaknienia, nawracające zakażenia skórne. Stężenie glukozy na czczo we krwi jest podwyższone, czasem do 10 a nawet 15 mmol/l (norma: 3,5-5,0 mmol/l). Z moczem wydalana jest glukoza. Cukrzyca pierwotna charakteryzuje skłonność do kwasicy metabolicznej i łatwość rozwijania się śpiączki cukrzycowej. Cukrzyca regulacyjna Cukrzyca regulacyjna występuje głównie u osób po 40. roku życia, zwłaszcza otyłych. Przebieg choroby jest łagodny, a objawy mało znamienne. Często na istnienie choroby zwraca uwagę przypadkowe stwierdzenie obecności glukozy w moczu. Cukrzyca steroidowa Cukrzycopodobne zaburzenie metabolizmu węglowodanowego, pojawiające się przy nadmiarze hormonów glikokortykoidowych w ustroju (choroba Cushinga) lub pod wpływem leczniczego stosowania preparatów kortykosteroidowych. Cukrzyca utajona Brak objawów klinicznych, stężenie glukozy we krwi na czczo jest prawidłowe (poniżej 5 mmol/l), próba obciążenia glukozą jest ujemna, ale może stać się dodatnia w ciąży, w chorobie zakaźnej lub w stanie obciążenia ustroju innego rodzaju (np. zabieg chirurgiczny). Dodatnia jest natomiast próba kortyzolowo-glukozowa. Cukrzyca wtórna Cukrzyca wtórna występuje po przebyciu zapalenia trzustki, po jej chemicznym lub mechanicznym uszkodzeniu, w hemochromatozie (cukrzyca brązowa), a także w stanach nadczynności gruczołów wytwarzających hormony cukrzycorodne (diabetogenne): w akromegalii, chorobie Cushinga, guzie chromochłonnym nadnerczy, nadczynności tarczycy (gruczoł tarczowy). [źródło: WIEM]
More information